L'escritor y profesor estremeñu Ismael Carmona presentó una ponencia pa la Xunta d'Escritores Asturianos 2012 onde analiza la precaria situación actual del asturianu meridional, tamién conocíu como estremeñu o castúo, faciendo un interesante repasu a la historia de la so lliteratura.


L'estremeñu ye anguañu la variedá del asturianu menos conocida dientro del so dominiu llingüísticu. Suel incluyise dientro la variedá dialectal del asturianu oriental, debío al fenómenu de l'aspiración de la efe llatina. L'asturianu falóse dende'l norte al sur de Badayoz de continu en tous estos sigrus, lo que ye que al queal las tierras estremeñas desatillás de las del norti dendi lo primeru, la luenga evolucionó de manera destinta. L'asturianu meridional parlase en tola metá ocidental d'Estremaúra, lo que conocemus la Estremaúra lleonesa pa diferencialla de la Estremaúsa castiellana. La conservación del estremeñu ye preocupanti, pos namás lu palran ogañu la genti mayol de cuarenta y en angunas partis namás los viejus. El primeru n'escrevil literatura populal f.ue Rafael García-Plata de Osma. José María Gabriel y Galán siguiendo la moda'l tiempu cantó ena luenga populal. La cimera'l versu estremeñu cedióse ente las décadas los 1970 y 1980 col certamin poéticu "Ruta de la Plata". Peru la poesía n'estremeñu de los últimus 25 añus esprimentó un escaimientu proporcional a la perda l'idioma. Escasinus són los poetas qu'han lográu espubrical algu n'Estremaúra: Pablo Gonzálvez, Juan José Camisón; en teatru: Vicente Corrales o Juan García; y en narrativa: José María Alcón, Reina Raposo, Cruz Díaz... Ogañu, la situación de las letras n'estremeñu ye verdaeramenti preocupanti debío a la perda de certamines importantis, a la falta d'alfabetización y a los garrunchus de las editorialis pal pubricaeru de testus n'estremeñu. Autoris comu Alcón Olivera, José Benito Mateos, Manuel Romero o Garrido Correas acontinan a escrevil nel asturianu meriyonal d'Estremaúra, en castúo, contribuyendo asina a la normalización social d'esta variedá meridional del asturianu propia d'Estremaúra.

La Xunta d'Escritores Asturianos 2012 dedicó la xornada del 2 de marzu a la situación oficial del asturianu fuera les llendes alministratives de la Comunidá Autónoma del Principáu d'Asturies. Asina presentóse'l llibru de testu "El patrimonio lingüístico cántabro" editáu pola Conseyería Cultura del Goviernu de Cantabria en collaboración con ADIC, l'Asociación pa la defensa y los intereses de Cantabria que pretende sirvir de pauta o llibru de trabayu nel sistema educativu pal enseñu de la llingua asturiana na comunidá vecina na so variante oriental.

Ismael Carmona García ye escritor n'asturianu meridional y presidente del OSCAC, Órganu de Siguimientu y Coordinación del Estremeñu y la su Coltura, una recién asociación de defensa y fomentu del asturianu d'Estremadura o estremeñu. Ismael Carmona presentó pa la XEA 2012 una interesante ponencia sobre "L'estremeñu y la su literatura" del que se fizo llectura. Darréu d'ello, la XEA ufiertó un Alderique abiertu sobre la situación oficial y real de la llingua asturiana fuera les llendes alministratives del territoriu de la provincia d'Uviéu que dende 1980 ye'l territoriu actual de la Comunidá Autónoma del Principáu d'Asturies.